Read Time:17 Minute, 42 Second
(ފޮޓޯ ކްރެޑިޓްސް: ގެޓީ އިމޭޖާސް)
އެމެރިކާގެ ރައީސް ޖޯ ބައިޑެން ވަނީ ޖަޕާނުގެ ބޮޑު ކުންފުންޏަކުން ޔޫއެސް ސްޓީލް ގަތުން ހުއްޓުވާލައިފައެވެ. މިއީ ވޮޝިންގްޓަންގެ ޓޯކިޔޯއާ އެކުގައިވާ ގުޅުމަށް އަސަރުކޮށް، އެހެން ބޭރުގެ އިންވެސްޓަރުން ބިރުގަންނަވައިފާނެ ކަމުގެ ބިރު އޮތް ނަމަވެސް، ސިޔާސީ ވަޢުދެއް ފުއްދުމުގެ ގޮތުން ނިންމާފައިވާ ނިންމުމެކެވެ. ބައިޑެން ނިޕޮން ސްޓީލްގެ ގަތުން ހުއްޓުވާލުމުގައި ޤައުމީ ސަލާމަތަށް ކުރިމަތިވާ ނުރައްކާތަކުގެ ވާހަކަ ދައްކަވާފައިވެއެވެ. އެމެރިކާގެ ސްޓީލް ޞިނާޢަތާއި އޭގެ ސަޕްލައި ޗެއިންތައް ވަރުގަދަކޮށް ދެމެހެއްޓުމަށް އެމެރިކާގެ މިލްކުވެރިކަން މުހިންމު ކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
އޭނާގެ މި އަމަލަކީ ޔުނައިޓެޑް ސްޓީލްވޯކަރސް ޔޫނިއަނުން ފޯރުކޮށްދިން ޕްރެޝަރަކަށް ފަހު އައި އަމަލެކެވެ. މި ޔޫނިއަނުން ވަނީ 2024 ވަނަ އަހަރުގެ އެމެރިކާގެ ރިޔާސީ އިންތިޚާބުގެ ކެމްޕޭނުގައި ޙައްސާސް ސިޔާސީާސް ސިޔާސީ މައްސަލައަކަށް ވެފައިވާ މި މުޢާމަލާތާ ދެކޮޅު ހަދާފައެވެ. ޖަޕާނު ސަރުކާރުން ބައިޑެންގެ މި ނިންމުމަކީ “ދޭހަނުވާ” ނިންމުމެއް ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. ނިޕޮން ސްޓީލް އާއި ޔޫއެސް ސްޓީލްއިން ބުނެފައިވަނީ ބައިޑެންގެ ނިންމުމުން ދައްކުވައިދެނީ މި ޑީލް ރިވިއުކުރުން ވަނީ ސިޔާސީ ފައިދާއަށްޓަކައި “ފަސާދަކޮށްލާފައި” ކަމަށެވެ. މި ދެ ކުންފުނިން ކުރިން ބުނެފައިވަނީ މި ޑީލް ނުވެއްޖެ ނަމަ ސަރުކާރާ ދެކޮޅަށް ދަޢުވާ އުފުލާނެ ކަމަށެވެ. ހުކުރު ދުވަހު އެ ކުންފުނިތަކުން ބުނެފައިވަނީ އެ ފަރާތްތަކުގެ ޤާނޫނީ ޙައްޤުތައް ހިމާޔަތްކުރުމަށް “އެކަށީގެންވާ ފިޔަވަޅުތައް” އަޅާނެ ކަމަށެވެ.
“އަޅުގަނޑުމެން ޤަބޫލުކުރާ ގޮތުގައި ރައީސް ބައިޑެން ވަނީ އަމިއްލަ ސިޔާސީ އެޖެންޑާއަށްޓަކައި އެމެރިކާގެ ސްޓީލް މަސައްކަތްތެރިންގެ މުސްތަޤުބަލު ޤުރުބާންކޮށްލައްވާފައި،” ކަމަށް އެ ކުންފުނިތަކުން ނެރުނު ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައިވެއެވެ. އަދި މި ފިޔަވަޅަކީ “އެމެރިކާގެ އެލައިޑް ޤައުމެއްގައި ޤާއިމުވެފައިވާ އެއްވެސް ކުންފުންޏަކުން އެމެރިކާގައި ބޮޑު އިންވެސްޓްމަންޓެއް ކުރުމަށް ވިސްނާ ނަމަ، އެ ފަރާތްތަކަށް ފޮނުވާލެވޭ ބިރުވެރި މެސެޖެއް” ކަމަށް އެ ބަޔާނުގައި އިތުރަށް ބުނެފައިވެއެވެ.
ޖަޕާނުގެ އިސް ވެރިންވެސް ވަނީ މި ނިންމުމާމެދު ހިތްހަމަނުޖެހޭ ކަމަށް ބުނެފައެވެ. “ޖަޕާނާއި އެމެރިކާގެ އިޤްތިޞާދީ ދާއިރާތަކުން، ޚާއްޞަކޮށް ޖަޕާނުގެ ޞިނާޢަތްތަކުން، ޖަޕާނާއި އެމެރިކާގެ ދެމެދުގައި ކުރިމަގުގައި ކުރެވޭ އިންވެސްޓްމަންޓްތަކާ ގުޅޭގޮތުން ވަރަށް ބޮޑެތި ކަންބޮޑުވުންތަކެއް ފާޅުކޮށްފައިވޭ. އަދި ޖަޕާނު ސަރުކާރަށް މި މައްސަލަ ސީރިއަސްކޮށް ނުނަގައި އެހެން ގޮތެއް ނެތް،” ކަމަށް ޖަޕާނުގެ ޞިނާޢަތާއި ވިޔަފާރީގެ ވަޒީރު ޔޯޖީ މުޓޯ ރޮއިޓަރޒްއަށް ދެއްވި ބަޔާނެއްގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
ބައިޑެންގެ މި ނިންމުން އައިސްފައިވަނީ ނިޕޮން ސްޓީލްއިން ފުރަތަމަ 14.9 ބިލިއަން ޑޮލަރު (12 ބިލިއަން ޕައުންޑް) ގެ މި ޑީލް ގަތުމަށް އިޢުލާންކުރިތާ އެއް އަހަރު ފަހުންނެވެ. މިއީ އެމެރިކާގެ ޞިނާޢީ ބާރުގެ ނިޝާނަކަށް އެއް ޒަމާނެއްގައި ވެފައިވާ، ނަމަވެސް މިހާރު ވަރަށް ބޮޑަށް ނިކަމެތިވެފައިވާ، 124 އަހަރުގެ ތާރީޚެއް އޮތް މި ކުންފުނީގެ ކުރިމަގާ ގުޅޭގޮތުން ވަރަށް މުހިންމު ސުވާލުތަކެއް އުފައްދާ ނިންމުމެކެވެ. މި ކުންފުނިން ވަނީ 2023 ވަނަ އަހަރުގެ ޑިސެންބަރު މަހު ދުނިޔޭގެ ހަތަރުވަނައަށް އެންމެ ބޮޑު ސްޓީލް އުފައްދާ ކުންފުނި ކަމަށްވާ ނިޕޮން ސްޓީލްއާއެކު ގުޅުން ބަދަހިކުރުމަށް އިޢުލާންކުރުމުގެ ކުރިން މަސްތަކެއް ވަންދެން ގަންނާނެ ފަރާތެއް ހޯދުމަށް މަސައްކަތްކޮށްފައެވެ.
އައު މާލިކެއްގެ އިންވެސްޓްމަންޓް ނެތި ފެކްޓަރީތައް ބަންދުކުރަން ޖެހިދާނެ ކަމުގެ އިންޒާރު ޔޫއެސް ސްޓީލްއިން ދީފައިވެއެވެ. މިއީ ބައެއް މަސައްކަތްތެރިންނާއި ސަރަޙައްދީ ސިޔާސީ ވެރިންވެސް ފާޅުކޮށްފައިވާ ކަންބޮޑުވުމެކެވެ. މި ދެ ކުންފުނިން ވަނީ ވަޒީފާތައް ނުކަނޑާނެ ކަމަށް ވަޢުދުވެ، މި ޑީލްއަށް ތާއީދު ހޯދުމަށް އެހެން ކޮންސެޝަންތަކެއްވެސް ދީފައެވެ. ހަމަ މި ހަފުތާގައިވެސް އެ ފަރާތްތަކުން ވަނީ މަސައްކަތްތެރިން ތަމްރީނުކުރާ މަރުކަޒެއް ހިންގުމަށް ފައިސާ ދޭން ހުށަހަޅައި – އަދި އުފެއްދުންތެރިކަން މަދުކުރުމުގެ ނިންމުންތަކަށް ވީޓޯ ކުރުމުގެ ޙައްޤު ސަރުކާރަށް ދޭން ހުށަހެޅި ކަމަށް ރިޕޯޓުކުރެވިފައިވެއެވެ.
ނަމަވެސް މި ވާހަކަތަކަށް ބައިޑެން ޤަބޫލުވެވަަބޫލުވެވަޑައިނުގަތެވެ. އޭނާ ވަނީ ފާއިތުވި އަހަރުގެ ކުރީކޮޅު، އިންތިޚާބުގެ މޫސުން ހޫނުވަމުން އައި ދުވަސްވަރު، އަދި މުހިންމު ސްވިންގް ސްޓޭޓެއް ކަމަށްވާ ޕެންސިލްވޭނިއާ އިން މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާނެ ކަމަށް ލަފާކުރެވުނު ދުވަސްވަރު، މި ޑީލްއާ ދެކޮޅަށް ވާހަކަދައްކަވާފައެވެ. މި މުޢާމަލާތަށް އިންތިޚާބުވެފައިވާ ރައީސް ޑޮނަލްޑް ޓްރަމްޕް އާއި އިންތިޚާބުވެފައިވާ ނައިބު ރައީސް ޖޭޑީ ވާންސް ވެސް ފާޑުކިޔާފައިވެއެވެ. މި ދެ ފަރާތުގެ ކެމްޕޭން މެސެޖުގެ ބޮޑު ބައެއް އަމާޒުކޮށްފައިވަނީ ޔޫނިއަން މަސައްކަތްތެރިންނަށެވެ.
ޤައުމީ ސަލާމަތަށް ކުރިމަތިވާ ނުރައްކާތަކަށްޓަކައި މި ޑީލް ރިވިއުކުރުމާ ޙަވާލުވެފައިވާ އެމެރިކާ ސަރުކާރުގެ ޕެނަލުން ޑިސެންބަރު މަހުގެ ފަހުކޮޅު އިއްތިފާޤުވުމަކަށް ނާދެވުމާ ގުޅިގެން، މި ނިންމުން ބައިޑެންއަށް ދޫކޮށްލެވުނެވެ. އޭނާއަށް 15 ދުވަހުގެ ސުންގަޑިއެއްގެ ތެރޭގައި ޢަމަލުކުރަން ޖެހުނެވެ. ހުކުރު ދުވަހު އޭނާ ކުރެއްވި އިޢުލާނުގައި ވިދާޅުވެފައިވަނީ ބޭރުގެ މިލްކުވެރިކަމުން ނުރައްކަލެއް ކުރިމަތިވާ ކަމަށާއި، 30 ދުވަހުގެ ތެރޭގައި މި ޑީލް ދޫކޮށްލުމަށް އެ ކުންފުނިތަކަށް އަމުރުކުރެއްވި ކަމަށެވެ. “ވަރުގަދަ، ރާއްޖޭގައި މިލްކުވެރިކަން އޮވެގެން ހިންގާ ސްޓީލް ޞިނާޢަތަކީ އަސާސީ ޤައުމީ ސަލާމަތީ އިސްކަމެއް ކަމަށާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ސަޕްލައި ޗެއިންތަކަށް ވަރަށް މުހިންމު ކަމެއް،” އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. “އެއީ ސްޓީލްއަކީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމަށް ބާރުދޭ އެއްޗެއް ކަމުގެ ސަބަބުންނެވެ: އަޅުގަނޑުމެންގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ، އަޅުގަނޑުމެންގެ އޮޓޯ ޞިނާޢަތް، އަދި އަޅުގަނޑުމެންގެ ދިފާޢީ ޞިނާޢީ ބޭސްއަށް. ރާއްޖޭގައި ސްޓީލް އުފެއްދުމާއި ރާއްޖޭގެ ސްޓީލް މަސައްކަތްތެރިން ނެތި، އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމު ވަރުގަދަކަން ކުޑަވެ، ސަލާމަތްތެރިކަން ކުޑަވެގެންދާނެ.”
ޔުނައިޓެޑް ސްޓީލްވޯކަރސް ޔޫނިއަނުން މި ނިންމުމަކީ “އަޅުގަނޑުމެންގެ މެންބަރުންނަށާއި އަޅުގަނޑުމެންގެ ޤައުމީ ސަލާމަތަށް ރަނގަޅު ފިޔަވަޅެއް” ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. އަދި އެ ފަރާތުން މިކަމާ ދެކޮޅުހެދުމުގެ ސަބަބަކީ އެ ފަރާތުގެ ޞިނާޢަތުގެ ދިގު މުއްދަތުގެ ދެމެހެއްޓެނިވިކަމާ މެދު އޮތް ކަންބޮޑުވުންތަކެއް ކަމަށް ބުނެފައިވެއެވެ. “އަޅުގަނޑުމެން ޝުކުރުވެރިވަނީ ރައީސް ބައިޑެން ވަރުގަދަ ރާއްޖޭގެ ސްޓީލް ޞިނާޢަތެއް ދެމެހެއްޓުމަށް ހަރުދަނާ ފިޔަވަޅު އެޅުއްވުމަށް ތައްޔާރުވެ ވަޑައިގަތުމާއި، އެމެރިކާގެ މަސައްކަތްތެރިންނަށް އޭނާގެ މުޅި ޙަޔާތުގައި ވެވަޑައިގެންފައިވާ ވަޢުދުތަކަށްޓަކައި،” ކަމަށް ރައީސް ޑޭވިޑް މެކްކޯލް ވިދާޅުވިއެވެ.
ޓޯކިޔޯގެ އިންޓަނޭޝަނަލް ކްރިސްޓިއަން ޔުނިވަރސިޓީގެ ޕޮލިޓިކްސް އިންޓަނޭޝަނަލް ސްޓަޑީޒް ޑިޕާޓްމަންޓްގެ ޕްރޮފެސަރ ސްޓީފަން ނާގީ ވިދާޅުވީ ބައިޑެންގެ ނިންމުމަކީ “ސިޔާސީ” ނިންމުމެއް ކަމަށެވެ. އަދި މި އިދާރާއިން ފެށުނީއްސުރެ “މެދު ފަންތީގެ މީހުންނަށް” ބޭރުގެ ސިޔާސަތެއްގެ ވަޢުދު ވެފައިވާ ކަމަށް ފާހަގަކުރެއްވިއެވެ. “މިއީ ޓްރަމްޕްގެ މޭކް އެމެރިކާ ގްރޭޓް އެގެއިން (އެމް.އޭ.ޖީ.އޭ) އެޖެންޑާއަށް ސީދާ ޖަވާބެއް އަދި އޭގެ ކުރިއަށް ގެންދިއުމެއް،” އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. “ބައިޑެން އިދާރާއަށް އެލައިއެއް ނުވަތަ އަދާވާތްތެރިއެއް ކަމުގައި ވިޔަސް، ބޭރުގެ ވިޔަފާރިތަކާ މެދު ބަލިކަށިކަން ދައްކާ ތަނެއް ނުދެއްކޭނެ.”
ވައިޓް ހައުސްގެ ސްޕޯކްސްޕަރސަން ޖޯން ކަރބީ ވަނީ މި ފިޔަވަޅުން އެމެރިކާގެ އެލައިންސްތަކަށް ގެއްލުން ލިބިދާނެ ކަމުގެ ޚިޔާލުތައް ދޫކޮށްލައްވާފައެވެ. އަދި ބައިޑެން ވަނީ މި ނިންމުމަކީ “ޖަޕާނާ ބެހޭ” ކަމެއް ނޫން ކަން ސާފުކޮށް ވިދާޅުވެފައިވާ ކަމަށް ވިދާޅުވިއެވެ. “މިއީ އެމެރިކާގެ ސްޓީލް އުފެއްދުމާ ބެހޭ ކަމެއް، އަދި އެމެރިކާގެ އެންމެ ބޮޑެތި ސްޓީލް އުފައްދާ ކުންފުނިތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ކުންފުންޏެއް އެމެރިކާގެ މިލްކުވެރިކަމުގެ ދަށުގައި އޮންނަ ކުންފުންޏެއްގެ ގޮތުގައި ބޭއްވުމާ ބެހޭ ކަމެއް،” އޭނާ ނޫސްވެރިންގެ ބައްދަލުވުމެއްގައި ވިދާޅުވިއެވެ.
ހުކުރު ދުވަހު ޔޫއެސް ސްޓީލްގެ ހިއްސާގެ އަގު 5 އިންސައްތައަށްވުރެ ބޮޑަށް ދަށްވިއެވެ. ނަމަވެސް ދިރާސާކުރާ ފަރާތްތަކުން ބުނެފައިވަނީ މި ފިޔަވަޅަކީ މި ޑީލްގެ ނިމުން ކަމުގައި ނުވެދާނެ ކަމަށެވެ. ބައިޑެންގެ އަމުރުގައި ބުނެފައިވަނީ ކޮމިޓީ އޮން ފޮރިން އިންވެސްޓްމަންޓް އިން ދަ ޔުނައިޓެޑް ސްޓޭޓްސްއަށް މި މުޢާމަލާތް އުވާލުމަށް ދީފައިވާ 30 ދުވަހުގެ ސުންގަޑި އިތުރުކުރެވިދާނެ ކަމަށެވެ. ޕްރޮފެސަރ ނާގީ ވިދާޅުވީ އޭނާ ދެކޭގޮތުގައި މި ކުންފުނިތަކުން ޓްރަމްޕްގެ ދަށުން އަލުން މަސައްކަތްކުރަން ނިންމައިފާނެ ކަމަށެވެ. އަދި އައު ރައީސަށް އޭނާ ވަނީ ރަނގަޅު ޑީލެއް ހޯއްދަވައިދެއްވި ކަމަށް ބުނެވޭނެ ގޮތަކަށް ތަފާތު ޝަރުޠުތަކެއް ހުށަހަޅައިފާނެ ކަމަށެވެ.
ޕަންގޭއާ ޕޮލިސީގެ ސިޔާސީ ދިރާސާކުރާ ފަރާތް ކަމަށްވާ ޓެރީ ހެއިންސްވެސް ވިދާޅުވީ ޓްރަމްޕް މި ޑީލްއާމެދު ފާޑުކިޔާފައި ވީނަމަވެސް، މި ނިންމުން އަލުން ބަލައިލުމުގެ ސަބަބުތަކެއް އޭނާއަށް ހުރެދާނެ ކަމަށެވެ. “މި ނިންމުމުގައި އުނދަގޫ އެއް ކަމަކީ ޖަޕާނަކީ އެމެރިކާގެ ވަރަށް ގާތް އެލައިއެއް،” އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ. “ސަރުކާރުން މިއަދު ކުރާ ކަންތައް ޖަސްޓިފައިކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު ހެކީގެ ބުރައެއް އެބައޮތް – އަދި މިއީ ޖަޕާނާއެކު އޮތް ދެފަރާތުގެ ގުޅުމަށް ގެއްލުން ލިބޭ ކަމެއް، އެއީ ޓްރަމްޕް އެކަމުން ދުރުހެލިވާން ބޭނުންވާނެ ކަމެއް.”
Happy
0 %
Sad
0 %
Excited
0 %
Sleepy
0 %
Angry
0 %
Surprise
0 %
0
0